“Đừng để người khác điều khiển cuộc đời mình” đó là chủ đề giáo dục kỹ năng sống mà thầy Trần Văn Lan, giáo viên tâm lý học đường trường THPT Phạm Văn Sáng đã báo cáo cho gần một ngàn tám trăm học sinh vào sáng thứ 2, ngày 29 tháng 6 năm 2020.
Với thực trạng một số học sinh của trường vì bất đồng nhau và chưa có cách giải quyết vấn đề này dẫn đến nói xấu nhau ở trên mạng facebook gây đau khổ, mâu thuẫn, xích mích lẫn nhau, nên chuyên đề “Đừng để người khác điều khiển cuộc đời mình” được thực hiện.
Mở đầu chuyên đề là hoạt động khởi động nhằm tạo hứng thú cho người nghe và dẫn vào nội dung chính với câu chuyện minh họa về tình yêu tuổi học trò. Các em học sinh được lắng nghe câu chuyện tình học sinh và dự đoán tâm trạng của nhân vật qua các sự kiện trong tình yêu của nhân vật.
Câu chuyện như sau:
Trong một lần đi dọc hành lang Nam bắt gặp một người, người mà đối với Nam thì rất dễ thương làm sao. Khuôn mặt người ấy tươi sáng với đôi mắt long lanh lại có má lúm đồng tiền, nói năng đối đáp thì không thể chê vào đâu được. Bị thu hút bởi lần gặp đầu tiên ấy, Nam tìm cách làm quen. Sau một thời gian gặp gỡ, Nam thấy trái tim mình như bị đánh cắp bởi người ấy, cậu liều mình ngỏ lời yêu đương và thật may mắn cho cậu là người ấy đã nhận lời.
Theo các em lúc đó trong lòng Nam cảm thấy thế nào?
A. Rất vui và hạnh phúc
B. Rất buồn
C. Rất tức giận
D. Không có cảm giác gì (chai lỳ cảm xúc)
Sau một thời gian thắm thiết bên nhau với bao niềm vui, hạnh phúc. Đùng một cái, trưa hôm qua người con gái ấy hẹn gặp Nam và nói lời chia tay rồi bỏ đi mặc cho Nam cần một lời giải thích.
Theo các em, lúc này trong lòng Nam cảm thấy thế nào?
A. Rất vui và hạnh phúc
B. Rất buồn
C. Rất tức giận
D. Không có cảm giác gì.
Ba ngày sau trên facebook, Nam thấy người ấy tay trong tay thân mật với một người bạn trai khác. Người bạn trai đó đăng lời tỏ ra mình giỏi, khiêu khích Nam và nói rằng: “Mày quá kém”.
Theo các em, lúc này trong lòng Nam cảm thấy thế nào?
A. Rất vui và hạnh phúc
B. Rất buồn
C. Rất tức giận
D. Không có cảm giác gì (chai lỳ cảm xúc)
Học sinh toàn trường hào hứng với câu chuyện gần gũi với mình và tích cực xung phong trả lời. Qua câu chuyện, học sinh được hướng đến nội dung giáo dục rằng:
Trong cuộc sống khi mọi sự diễn ra theo chiều hướng tốt đẹp, như ý thì chúng ta thường vui vẻ, hạnh phúc. Thế nhưng cuộc sống như một trò chơi tàu lượn. Có lúc mọi sự diễn ra một cách tốt đẹp khiến chúng ta dễ dàng ứng xử một cách dễ thương với người khác. Nhưng cũng có lúc mọi sự diễn ra không theo như ý mình khiến chúng ta phải khó chịu, phải bực tức và phải khổ đau … Và khi đó có thể có những ứng xử không tốt đẹp với người khác.
Khi chúng ta đón nhận một sự việc, một lời nói của ai đó và chúng ta bắt đầu trở nên khó chịu, cáu gắt, tức giận đến mức làm hao tốn sinh lực của mình là khi đó chúng ta đã để cho người đó, lời nói đó có thêm quyền lực và tự mình đã đem dâng cho người đó, lời nói đó nguồn lực của mình. Và khi đó chúng ta đã để cho họ kiểm soát cuộc đời mình.
Nếu Nam không làm chủ được bản thân, thù hận đánh nhau với người bạn trai kia, khi đó Nam bị người bạn trai kia và lời nói của người bạn trai đó điều khiển Nam. Hậu quả Nam bị kỷ luật.
Vậy làm thế nào để có thể làm chủ được mình, không để cho người khác điều khiển cuộc đời mình.
Người ta nhận thấy rằng, cách hay nhất để vượt qua lời nói xấu của người khác, không để họ, lời nói đó điều khiển mình đó là:
1. Khi đối mặt với lời nói xấu, ngay lập tức hãy nhắc nhở bản thân rằng chính người đó, lời nói đó đang tìm cách kiểm soát mình. Mình tuyệt đối không để họ, lời nói đó làm được như vậy. Mình cần phải bình tĩnh, không nói gì hết, không chửi bới lại họ. Hít thở sâu, thả lỏng cơ thể.
2. Phân tán suy nghĩ. Không quá tập trung vào người đó, lời nói đó. Hãy làm bất kỳ việc gì: đạp xe, chạy bộ, lấy cơm ra ăn, xem TV, chơi với chó mèo, nghe nhạc…
3. Chọn lọc thông tin.
Chọn lựa thông tin một cách thích đáng bằng cách tự hỏi và tự trả lời:
+ Điều người đó nói có gì đúng khiến tôi cần phải thay đổi?
+ Tại sao người đó lại nói lời như vậy? Họ ghen mình? Họ đang có chuyện buồn? Họ đang bất ổn, họ cần được tôi quan tâm?
+ Điều người đó nói có căn cứ nào chứng tỏ là đúng?
4. Luyện tập lòng khoan dung: Rộng lòng tha thứ. Bản chất của mình là tốt đẹp thì dù có bị hành hạ mình vẫn ứng xử theo đúng bản chất của mình. Không vì thế mà trở nên giống như họ. Tha thứ, có thể cảm hóa người khác và có thêm bạn.
5. Sống khiêm tốn. Người càng có tính tự cao, càng dễ bị đay nghiến, dày vò, đau khổ và tức giận khi đón nhận ý kiến không như ý. Trái lại, người khiêm tốn dễ dàng đón nhận lời chỉ trích, ít đau khổ hơn trước các ý kiến trái chiều, thậm chí là bôi nhọ vì biết mình và biết lý do vì sao người khác lại nói lời như vậy.
6. Cam kết với bản thân không nói xấu bất cứ ai. Vì nếu không nói xấu người khác thì sẽ ít bị nói xấu và góp phần tạo nên một xã hội thân thiện.
Cuối chuyên đề thầy Trần văn Lan nhắn nhủ toàn thể học sinh cần chú ý và khéo léo khi đưa ra lời bình luận để không làm người khác đau khổ và luyện tập cho mình khả năng ứng phó trước ý kiến, lời nói không tích cực của người khác theo các cách mà thầy đã chia sẻ trên.
Giáo viên tâm lý học đường
Trần Văn Lan