Học sinh Trường THPT Nguyễn Du trong hoạt động trải nghiệm “Một ngày làm giáo viên”
Trước
sự đa dạng về các ngành nghề cũng như yêu cầu của xã hội đặt ra đối với
nhân lực từng ngành nghề, việc đổi mới, nâng chất, nâng tầm hoạt động
hướng nghiệp tại các trường THPT là điều hết sức cần thiết.
Trải nghiệm nhiều, sự phù hợp sẽ sâu
“Một
ngày làm giáo viên” là hoạt động được Trường THPT Nguyễn Du (Q.10) tổ
chức trong suốt 5 năm nay. Hoạt động này được xem là nội dung quan trọng
nằm trong kế hoạch giáo dục hướng nghiệp của trường. Khi tham gia vào
hoạt động, học sinh sẽ được đổi vai, trở thành những người giáo viên
thực sự. “Thông thường học sinh sẽ có thời gian gần 1 tháng để chuẩn bị
mọi thứ, từ lựa chọn môn học, lựa chọn bài dạy, soạn giáo án cho đến xây
dựng kế hoạch bài dạy, với sự trợ giúp của giáo viên bộ môn để đảm bảo
rằng kiến thức bài giảng của các em đúng và phù hợp với kiến thức, mục
tiêu bài dạy. Qua 5 năm tổ chức, số lượng học sinh đăng ký tham gia ngày
càng tăng, mỗi năm các em đều có sự đầu tư, chuẩn bị kỹ càng, chuyên
nghiệp hơn về giáo án, phong thái cho đến phương thức truyền đạt. Năm
2021, hoạt động thu hút sự tham gia của 197 học sinh ở tất cả các khối
lớp trong trường. Từ sân chơi này, 5 năm qua nhiều học sinh của trường
đã mạnh dạn hơn khi lựa chọn nghề giáo”, thầy Huỳnh Thanh Phú (Hiệu
trưởng Trường THPT Nguyễn Du) chia sẻ.
Theo dõi và đồng hành với
các tiết dạy của học sinh trong nhiều năm nay, cô Phạm Thị Ngọc Thăng
(giáo viên môn địa lý Trường THPT Nguyễn Du) nhìn nhận, so với giáo viên
thì các tiết dạy của học sinh không thể chuyên nghiệp bằng, nhưng rõ
ràng các em đã rất ý thức về công việc mình đang nhập vai bằng sự hiểu
biết của bản thân đối với nghề giáo và những trải nghiệm mà các em nhìn
thấy từ chính thầy cô mình, giúp các em có một tiết dạy thú vị, độc đáo
và rất riêng biệt. “Điều quan trọng nhất mà hoạt động trải nghiệm này
mang lại đó là giúp định hướng sớm cho học sinh về sự phù hợp với ngành
nghề mà bản thân muốn theo đuổi, nhất là những ngành nghề mang tính đặc
thù riêng như giáo viên. Khi trải nghiệm các em sẽ trực tiếp quan sát,
cảm nhận được sự khó khăn của nghề giáo, các công việc như thức khuya
soạn bài, quản lý lớp... Nếu đam mê theo đuổi sẽ giúp các em vượt qua và
lựa chọn”, cô Thăng nói.
Quan điểm học sinh trải nghiệm càng
nhiều thì cơ hội tìm kiếm được ngành nghề phù hợp sẽ càng cao là “kim
chỉ nam” xuyên suốt cho các hoạt động hướng nghiệp của nhiều trường
THPT. Không chỉ qua các hoạt động ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên
lớp, các sân chơi trải nghiệm mà còn được khuyến khích xây dựng từ các
hoạt động bộ môn. “Khi phương pháp giảng dạy được đổi mới, linh hoạt
cũng là lúc thầy cô có thể mở ra thêm nhiều cơ hội trải nghiệm cho học
sinh. Đó có thể là sắm vai để làm người dẫn chương trình, hóa thân thành
nhà văn, nhà báo, nhà sản xuất truyện tranh, nghệ nhân nấu ăn… Mỗi môn
học đều có thể gắn với những trải nghiệm khác nhau, tùy vào mục tiêu bài
học mà giáo viên muốn truyền thụ”, thầy Lê Thanh Long (giáo viên môn
địa lý Trường THPT Phạm Văn Sáng, huyện Hóc Môn) nhìn nhận.
Cũng
như các hoạt động giáo dục khác, thầy Long cho rằng hoạt động giáo dục
hướng nghiệp học sinh không chỉ phụ thuộc vào các chương trình hướng
nghiệp “đến hẹn lại lên”, muốn hiệu quả thì cần có sự chung tay của từng
thành viên, từ lãnh đạo trường, giáo viên tư vấn tâm lý, giáo viên chủ
nhiệm đến giáo viên bộ môn. “Khi được trải nghiệm càng nhiều, học sinh
sẽ càng nhìn rõ hơn năng lực, điểm mạnh, điểm yếu của mình để có sự soi
chiếu với ngành nghề bản thân theo đuổi”, thầy Long nói.
Hướng nghiệp thời 4.0
| “Hoạt động giáo dục hướng nghiệp học sinh không chỉ phụ thuộc vào các chương trình hướng nghiệp “đến hẹn lại lên”, muốn hiệu quả thì cần có sự chung tay của từng thành viên, từ lãnh đạo trường, giáo viên tư vấn tâm lý, giáo viên chủ nhiệm đến giáo viên bộ môn”, thầy Lê Thanh Long (giáo viên môn địa lý Trường THPT Phạm Văn Sáng, huyện Hóc Môn) cho biết. |
Với
sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, công tác hướng nghiệp thời 4.0 ra
đời, mở ra thêm nhiều cơ hội trải nghiệm, dễ dàng tìm kiếm sự phù hợp về
ngành nghề đối với học sinh. Theo đó, chỉ cần thông qua một app tải về
máy tính hoặc điện thoại, trả lời các câu hỏi trắc nghiệm liên quan đến
tính cách, sở thích, năng lực học tập…, học sinh có thể phần nào “điểm
mặt chỉ tên” được lĩnh vực ngành nghề phù hợp với mình. Thậm chí, ở một
số app hướng nghiệp, học sinh còn có thể biết trước được vị trí việc
làm, doanh nghiệp tuyển dụng trong lĩnh vực nào đó mình lựa chọn. Chính
sự nhanh chóng, dễ dàng, hướng nghiệp 4.0 đã trở thành công cụ hướng
nghiệp ở nhiều trường THPT. Song, đại diện một số trường cũng cho rằng
học sinh chỉ nên coi đây là kênh tham khảo để dễ dàng hơn khi nhận ra
các ngành nghề phù hợp với mình. Còn để lựa chọn được ngành nghề phù hợp
nhất thì cần cân nhắc nhiều yếu tố. “Khi tư vấn ngành nghề cho học sinh
THPT, tôi thường cho các em làm trước các bài trắc nghiệm tính cách để
xem sự phù hợp với ngành nghề. Mỗi nhóm ngành nghề thường phù hợp với
những tính cách đặc trưng khác nhau, nhận biết trước cũng là cách để hạn
chế việc các em chọn nhầm nghề”, cô Lê Thị Bích Hạnh (giáo viên tư vấn
tâm lý Trường THPT Lê Trọng Tấn, Q.Tân Phú) chia sẻ.
Đồng hành
nhiều năm trong lĩnh vực tư vấn hướng nghiệp cho học sinh THPT, TS. Lê
Thị Thanh Mai (Trưởng ban Công tác sinh viên, ĐHQG TP.HCM) khẳng định,
hướng nghiệp 4.0 mang đến nhiều sự thuận tiện cũng như mở ra thêm nhiều
hiểu biết cho học sinh mà hướng nghiệp truyền thống chưa chạm đến được.
Hướng nghiệp 4.0 giúp người học có cái nhìn bao quát, toàn diện hơn về
các lĩnh vực, ngành nghề có thể tương thích, phù hợp với bản thân, tích
cách. Mặc dù vậy, TS. Mai cho rằng bản thân học sinh và nhà trường chỉ
nên coi đây là một trong những công cụ tham khảo để hoàn thiện hơn vòng
tròn hướng nghiệp. Để chọn được ngành nghề phù hợp thì phải nhìn nhận từ
năng lực học tập, điều kiện gia đình cho đến sở thích cá nhân, và phải
cần đến quá trình tác động liên tục từ phía nhà trường, sự “ngộ ra” của
bản thân người học.
Với câu chuyện hướng nghiệp học sinh ở bậc
THPT, ông Dương Trí Dũng (Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM) nhấn mạnh, các
trường THPT cần phải có sự đa dạng bằng nhiều phương thức, xây dựng kế
hoạch hướng nghiệp cụ thể. Ở đó, cần sự kết hợp linh hoạt, có hiệu quả
một cách đa chiều, xâu chuỗi qua nhiều hoạt động giáo dục, làm sao phù
hợp với đặc thù đơn vị và đặc thù học sinh để mang lại hiệu quả rõ rệt
nhất với học sinh. “Tới đây, khi Chương trình giáo dục phổ thông 2018
thực hiện ở bậc THPT thì câu chuyện hướng nghiệp sẽ trở thành mục tiêu 3
năm THPT, học sinh được định hướng nghề nghiệp thông qua tổ hợp môn học
lựa chọn phù hợp với sở thích, năng lực của bản thân. Vì vậy, ngay từ
bây giờ, mỗi trường THPT cần phải chuyển mình trong cách thức hướng
nghiệp, để hoạt động này đi vào thực chất hơn, hiệu quả hơn”, ông Dũng
đề nghị.
Bài, ảnh: Quang Long (Báo Giáo Dục)